Het was eind 19e eeuw (1897) een heel andere tijd, maar toch is veel hetzelfde gebleven. Nog steeds zijn bloemschikken en tuinieren voor onze leden een passie waarover we kennis willen delen door het organiseren van excursies en lezingen. Antwoorden op de vragen van toen en nu zijn hetzelfde: tegen luis op je Viburnum kun je nog altijd het beste spuiten met een zeepoplossing! In het archief is veel interessants te vinden, maar we beperken ons hier tot enkele thema’s. Daarbij hebben we het streven naar volledigheid moeten laten schieten.

De formele oprichtingsvergadering vond plaats op 7 januari 1897 in de soos van de Liederentafel Souvenirs des Montagnards. De heer Couvé, leraar plantkunde aan de Rijks HBS Willem II, werd de eerste voorzitter. Op 6 februari werd de afdeling officieel opgenomen in de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde (KMTP) door de landelijk voorzitter baron de Grancy. Hij gaf een lezing over het kweken van chrysanten, deelde stekken uit en er werd een tentoonstelling georganiseerd om de vereniging meteen bekendheid te geven. Het ledental groeide tot 100 in 1917 en dat werd gevierd met ‘kamersportfeesten zoals kegelen, hengelen en flesrijden’.
Decennialang schommelde het aantal leden rond de 100. Eind vorige eeuw bedroeg het aantal ruim 400, de laatste jaren is het ongeveer 200. Een afname doordat er meerdere tuinbladen zijn, mensen minder tijdschriften lezen en ook minder op pad gaan in verenigingsverband.
Vanaf het begin kent de vereniging leden die professioneel met groen bezig zijn en liefhebbers, ook in 2022 is dit nog het geval. De manier waarop naar de leden gekeken werd, is wel veranderd. In 1957 werd in een jubileumboekje nadrukkelijk vermeld dat er ook notabelen lid waren. Genoemd werden Baron Sloet tot Everlo, twee Tweede Kamerleden en twee burgemeesters. In de 70-er jaren wordt in een artikel door de secretaris gezegd dat de vereniging weliswaar een elitair imago heeft, maar dat er ook heel veel ‘gewone mensen’ lid zijn…
Tijden veranderen, niet waar! Behalve in activiteiten zien we ook continuïteit in andere zaken. Op 17 januari 1899 ontstond de gewoonte om tijdens de jaarvergadering worstenbrood en bier te gebruiken. De gewoonte van het worsten-brood heeft lang voortbestaan, maar verdween. We hebben besloten om die goede gewoonte in elk geval tijdens de jaarvergadering van 2022 nieuw leven in te blazen.

Jubilea kregen altijd extra aandacht. Leuk om terug te lezen hoe in 1957 geld bijeen werd geschraapt om het diamanten feest te vieren. Tijdens de jaarvergadering werden pelargoniums verkocht. En op 17 april was er een feestelijke mis in de Heuvelse kerk. Aansluitend vond een receptie plaats die bezocht werd door vertegenwoordigers van allerlei tuinbouw- en bloemenverenigingen, bloemistenverenigingen en groenvoorzieningen uit de gehele omtrek. Aansluitend was er voor de leden een koffietafel en een feestavond. Het bestuur was voorzien van corsages. Dit alles gebeurde in café La Gaité aan het Piusplein 19 in Tilburg. Daarna werd dus (met de feestkleding nog aan) de boom geplant op het Transvaalplein. Uiteraard werd in het plantgat een koker met oorkonde bijgesloten.

Cursussen bloemschikken en -binden worden van oudsher druk bezocht door onze leden. In de jaren negentig van de vorige eeuw waren er wel vijf cursussen per week. Er werd vaak deelgenomen aan regionale en landelijke wedstrijden, dikwijls met verbluffende en tot de verbeelding sprekende resultaten. Kerststukken maken was het jaarlijks terugkerende hoogtepunt! Er was een tijd dat de gemeente Tilburg toestond dat er in plantsoenen werd gesnoeid: er werden pakketten gemaakt met hulst, rode Cornus, wilg. Ander materiaal zoals ijslandsmos, sfagnum en draad kon tegen inkoopsprijs worden gekocht. Zelf brachten de deelnemers (soms wel 150 op één avond) ook van alles mee: paddenstoeltjes, nep pepers, kerstballetjes, dennenappels. Koffie met kerstbrood en roomboter verhoogden de feestvreugde natuurlijk!
Christine van de Sande en Diana Verbrugh zijn de huidige docenten. Vanwege corona zijn veel cursusavonden komen te vervallen in 2020 en 2021. Wel werden door Christine en Diana voorbeelden met een duidelijke instructie en foto’s doorgestuurd zodat de cursisten maandelijks een arrangement konden maken. De gezelligheid ontbrak dan helaas.
Op 13 december van dit bijzondere jaar vindt ook een speciale bloemschikworkshop plaats: kerstbloemschikken volgens de Ikebana principes. Landelijk kunnen onze leden deelnemen aan de bloemschikcompetitie voor amateurs op woensdag 25 mei 2022 tijdens het groenfestival Gardenista met aandacht voor duurzaamheid, ecologie, groenstyling, tuinen en cultuur. Dit vindt plaats op de historische buitenplaats ‘Den Alerdinck’ te Laag-Zuthem bij Zwolle.

Dit jaar heeft de programmacommissie in overleg met het bestuur een fantastisch programma in elkaar gezet met lezingen, excursies en busreizen. Elk jaar is er een soortgelijk programma, zij het niet altijd met een busreis. Maar met al deze activiteiten wordt ook weer een aloude traditie voortgezet. Al op 8 september 1897 vond de eerste excursie plaats. Jaarlijks werd een grotere reis gemaakt naar Duitsland of België gevolgd door een of meer kleine eendaagse reizen in eigen land. In 1912 werd zelfs een keer overgestoken naar Engeland om de Kewgardens in Londen te bezoeken, een heel avontuur in die tijd! Het moge duidelijk zijn, dat excursies en lezingen hét middel zijn om kennis te vergaren, te delen en over te dragen. De Floriade is regelmatig reisdoel geweest voor onze leden. Ook dit jaar gaan we daarom op weg naar Almere. De busreis naar het Arboretum van Kalmthout is ook niet te versmaden.

Elke vereniging kent mensen die van bijzondere betekenis zijn of zijn geweest. Twee daarvan moeten hier genoemd worden!
De heer J.A.A. Woestenbergh werd lid op 9 mei 1912 en hij was voorzitter van 28 november in datzelfde jaar tot aan het moment waarop hij onverwacht stierf, op 1 april 1945. Bijna 33 jaar dus. Er was wel een rooster van aftreden, maar er werd ken-nelijk geen limiet gesteld aan het aantal periodes dat iemand voorzitter of bestuurslid kon zijn. Uit het jubileumboekje van 1957: Onder zijn voorzitterschap werd de Maatschappij een vereniging vol activiteit en voelden de leden zich als kinderen van een huisgezin. Hij leidde ongeveer 100 uitstapjes voor de vereniging en beschikte over een goed netwerk in de stad, waardoor hij eventuele problemen met de gemeente of andere instanties makkelijk kon oplossen.
In de geschiedenis van het tuinieren in Tilburg kom je niet om Frater Silvius heen. Arnoldus Mutsaers (geboren 1903) trad in 1921 in bij de Fraters van Tilburg en ontving daar zijn kloosternaam frater Silvius. Hij was niet alleen 60 jaar leraar en onderwijzer onder meer aan de Antoniusschool in de Hasseltstraat en de Johannes Vianneyschool in ’t Zand, maar ook bestuurslid van Groei & Bloei van 1945 tot 1981, 36 jaar maar liefst. Daarvan was hij 25 jaar secretaris. Hij behaalde de LO-akte Landbouw (1933), het diploma bijenteelt (1935) en de LO-akte Tuinbouw (1942). In 1942 werd hij tuinbouwleraar en in dat jaar was hij betrokken bij de oprichting van de eerste Tilburgse volkstuin. Frater Silvius, bijgenaamd De Sil, stichtte in 1964 de Tilburgse Jeugdnatuurwacht. Van 1970 tot 1975 was hij leraar aan de afdeling sierteelt van Scholengemeenschap Quirijn. Ook verzorgde hij vele lezingen en schreef hij artikelen met ‘groene tips’.
In 1982 plantte hij in het Wilhelminapark de ‘Herinneringsboom Frater Silvius’.

De vereniging was niet alleen gericht op activiteiten voor de leden, maar heeft ook nog op andere manieren bijgedragen aan het vergroten van de kennis over en interesse in planten en tuinieren binnen de lokale Tilburgse samenleving. Een van de vroegste activiteiten was het uitdelen van stekken van chrysanten aan de Tilburgse schooljeugd. Dit vond in mei plaats en in september werden de opgekweekte stekken gekeurd. Dat dit gewaardeerd werd, blijkt uit het aantal uitgedeelde stekken. In 1898 zo’n 500 en kort na de 2e wereldoorlog zelfs 4000! De wedstrijden in balkon- en gevelversieringen waren op een brede doelgroep gericht . Helaas hebben we hier geen foto’s van kunnen vinden.
Om de kennis in de praktijk te toetsen werd rond 1913 een eigen proeftuin aangelegd. In eerste instantie aan de Lange Schijfstraat, later verhuisd naar de Lochtstraat en tenslotte naar de Goirleseweg. In de tuin werden vaak wat nieuwere gewassen geteeld zoals witlof, een in die tijd nog vrijwel onbekende groente. De gewassen werden verkocht en leverden zo een bijdrage aan de clubkas.
De vereniging heeft aan de wieg gestaan van het groenonderwijs in Tilburg. In het najaar van 1907 werd gestart met een tuinbouwcursus in de school van St. Denis. De Maatschappij gaf cursussen en later oplei-dingen in samenwerking met scholengemeenschap Quirijn. Belangrijk voor deze scholing waren onder anderen dhr. van Esch, die hoofd was van de plantsoenendienst in Tilburg, frater Silvius en later Leo Haans (directielid van Scholengemeenschap Quirijn). Door de sympathieke ontvangst door zowel directieleden als ondersteunend personeel was de tuinbouwschool in de stad de thuishaven voor al onze activiteiten. Deze groencursussen werden eerst gegeven in het Leijpark in Tilburg Zuid en daarna aan de Scholengemeenschap Quirijn in Tilburg Noord, zowel aan de jeugd als aan de ouderen.

Op deze pagina wij u enkele hoogtepunten laten zien uit de lange geschiedenis van Groei & Bloei. We zijn weliswaar een vereniging die 125 jaar oud is, maar we zijn toch vooral gericht op de toekomst. We staan daarvoor klaar en hebben op dit moment een gezonde basis. De deelname aan excursies is ruim voldoende. We beschikken over een volledig bezet bestuur en een activiteitencommissie. Uiteraard hebben we nog wel wat wensen. De medewerking van leden bij het organiseren van speciale activiteiten mag groter. Ook zien we graag meer deelnemers komen voor de bloemschikcursussen. Verder nemen we de komende jaren afscheid van en-kele bestuursleden: wij streven niet naar termijnen van 30 jaar. Dus als u tijd en zin hebt om een bijdrage te leveren, dan is dat meer dan welkom!
‘Groen’ heeft op dit moment de tijd mee. Er is volop aandacht voor duurzaamheid en biodiversiteit. We moeten ons realiseren dat we als Groei & Bloei daarbij niet meer de enige groene organisatie zijn. Daarom zoeken we samenwerking met andere organisaties en verenigingen in de hele regio waar onze leden vandaan komen. Bekijk het activiteitenprogramma van dit jubileumjaar, hopelijk kunnen we u bij een of meerdere van deze activiteiten ontmoeten. En wellicht is dit zelfs een opstapje om in de toekomst ook zelf een actieve bijdrage te leveren.