Alle foto's die gemaakt zijn in 2022 en 2023 en een beeld geven van de activiteiten zijn te vinden in het  fotoalbum.
Helaas staan de albums niet op goed volgorde (technisch probleempje).

Een tuin met natuurlijk aandoende beplanting geeft je het idee dat je in de natuur loopt
Dat idee ligt aan de basis van The Dutch Wave ofwel de Hollandse Vastenplantengolf.
In een volle Kapittelzaal van de Schalm in Berkel-Enschot wist Hans 47 geïnteresseerde leden en niet-leden van onze vereniging een boeiende en inspirerende avond te bezorgen. Hans naam ons mee terug in de tijd en begon zijn verhaal met een stukje geschiedenis van de tuin. Van de ontwikkeling van de strakke Baroktuinen/Victoriaanse tuinen (met veel eenjarige planten) en de boerentuinen (cottage garden) die al veel losser werden ingericht, naar de nieuwere vormen van tuinieren.
Aan de basis van The Dutch Wave staan vier planten- en natuurliefhebbers: Henk Gerritsen, Ton ter Linden, Rob Leopold en Piet Oudolf. Leuk weetje is dat de beweging zijn naam dankt aan de Zweedse botanicus Rune Bengtsson, die de groep in 1992 de naam Den Holländska Perennvagen: The Dutch Wave gaf.
Ook Mien Ruys is van grote invloed geweest op deze andere manier van tuinontwerp. De stijl van deze stroming is dat je vaste planten, siergrassen, eenjarigen en bollen (als aanvulling op zomerbloeiers) zo combineert dat de tuin er het hele jaar door aantrekkelijk uit ziet, dus ook als de planten niet bloeien.  Verwildering en verweving van hoge en lage planten en kleur zijn hierbij belangrijk. De planten moeten er ook zo natuurlijk mogelijk uit zien en de tuin heeft een lossere, natuurlijk sfeer. Dus geen grote groepen dezelfde planten bij elkaar maar afwisseling in kleur, vorm, hoogte en combinaties van planten die het goed doen samen. Ook de bloeiwijze, structuur, hoogte en het uiterlijk van de uitgebloeide planten (zaaddozen en verkleurd blad) zijn bepalend in een tuin. Zelfs in de winter moet de tuin de moeite waard zijn om naar te kijken.
Tot slot bepalen de natuurlijke omstandigheden hoe de tuin er uit gaat zien. De stroming heeft veel mensen geïnspireerd (plantenliefhebbers, tuinontwerpers, kwekers, fotografen) waardoor er ook meer aandacht kwam voor een nieuw assortiment (natuurlijk uitziende) vaste planten en grassoorten en de aanleg van verwilderde (natuurlijke) tuinen. Er zijn ook meerdere plantengidsen gepubliceerd met daarin de planten die in dit soort tuinen kunnen worden gebruikt. Ook internationaal kreeg de stroming veel volgers waardoor ook andere landen hun eigen ‘wave’ hebben gekregen.
Naast dat Hans een inspirerende verteller is, wist hij ook ontzettend veel van de planten die hij in zijn presentatie liet zien. Het was een genot om aan de hand van zijn presentatie een kijkje te kunnen nemen in verschillende tuinen in binnen- en buitenland.  Meer info over de plantengids is te vinden op het internet. Hier zijn ook adressen te vinden van bijzondere Dutch Wave tuinen.    Thérèse Sparidaens

Een ‘Openlucht buurthuis’ komt het dichtst bij wat GroeiTuin013 in werkelijkheid is, zo vertelt Susan van den Nieuwelaar ons bij de twee rondleidingen op 10 en 13 juli. Op maandag melden zich 15- en donderdag nog eens 13 geïnteresseerden bij de tuin aan de Reeshofdijk 30 nabij de Zwartvenseweg. Na een hartelijke ontvangst op het centrale plein krijgen we uitleg over de opzet van de tuin. Het is een gemeenschapstuin waar maatschappelijke verbinding en participatie voorop staan: ‘stadslandbouw verbindt’ zoals de eigen brochure aangeeft.
Onder leiding van de twee tuinmannen Erik en Theo en de professionele begeleiders Mariel en Susan zijn er verdeeld over de week in totaal wel 120 mensen werkzaam. Naast een aantal reguliere vrijwilligers zijn er vooral mensen werkzaam via een dagbestedingsregeling of bijvoorbeeld na een burn-out. Ook is er een participatieregeling met de reclassering. Alle klusjes worden op maat toebedeeld, meestal met iemand samen. De mensen ontmoeten elkaar bij het vrijwilligersverblijf waar gezamenlijk koffie en thee wordt gedronken. Bij mooi weer zoals wij tijdens ons bezoek is het heerlijk om buiten in het zonnetje te zitten of onder het schaduwdoek. Op termijn komt er nog een grote schuur voor de huidige containers op het terrein.
Susan vertelt dat er een ‘culiteam’ actief is dat allerlei lekkers klaarmaakt zoals soep voor de aanwezigen, maar ook hapjes voor een open dag of een ander evenement. Er is een tuinteam werkzaam en zelfs een varkensteam voor de drie varkens op het terrein. Voor de 80 tomatensoorten in de kas is een speciaal ‘dievengilde’ aangesteld.
Tijdens onze rondleiding over het terrein zien we naast de tomatenkas nog een gemengde kas voor diverse andere groentesoorten. We stappen met ons allen de derde multifunctionele kas in met een groot aantal tafels waaraan gewerkt kan worden voor het oppotten of selecteren van zaden. Na twee minuten zijn we blij om weer uit de kas te stappen, wat een hitte! Op het terrein heeft een imker de zorg over vier bijenvolken. De moestuin bestaat uit 130 teelbedden en wordt zorgvuldig door de twee tuinmannen via een totaalplan beheerd. Men probeert, ook met eigen zaden, een biologische certificering te behalen in de komende jaren. Er is meer dan genoeg werk in deze tijd voor alle vrijwilligers die overigens na een ochtend of middag niet met lege handen naar huis hoeven. In de winkel op het terrein kan trouwens iedereen diverse groenten kopen of een aantal andere producten. De maandag deelnemers van Groei & bloei hadden geluk, op donderdag was de winkel gesloten. Tijdens het kopje koffie, thee of water, worden nog een aantal vragen over de eigen tuin voorgelegd aan tuinman Theo.
Hij heeft veel kennis van zaken en geeft de nodige suggesties. Op het terrein wordt nog gewerkt aan een hortus met vijver, een medicinale plantentuin en een wormenhotel. Ook wordt nog nagedacht over een speelplek voor kinderen. Als laatste worden we langs de ‘planten-hub’ geleid waar inmiddels een kleine hoeveelheid planten staat. Deze zijn gebracht door mensen die de planten uit hun eigen tuin anders zouden weggooien. Deze worden later weer verkocht, ook aan mensen met een kleine beurs. Wij hebben kennis gemaakt met een bijzonder project in Tilburg dat eerder al in een kleinere vorm bestond aan de Piushaven. De deelnemers aan de rondleidingen zijn verrast wat er allemaal achter de poort van GroeiTuin013 wordt bereikt. Meer dan de moeite waard om er een keer een kijkje te nemen.  Cees van Abeelen

Wijzend naar de prachtige amandelboom langs het huis, vol met vruchten, weet John onze aandacht te trekken: “In februari en maart als de boom vol in bloesem staat met zijn robijnen kleur, is het alsof Vincent van Gogh hier zijn schilderij heeft gemaakt.” Op deze hete zaterdagmiddag met wel 30 graden op de thermometer zijn we met 23 personen op bezoek voor een rondleiding door de permatuin en bos ‘Hoge Raam’ in Haaren.
We worden door Tiny en John ontvangen achter het huis onder de grote boom die zorgt voor voldoende schaduw. Kannen met muntthee en vlierbes voor de liefhebber staan al klaar en natuurlijk is er ook water en koffie.
De meeste aanwezigen hebben ook de lezing in april in Berkel-Enschot bijgewoond.
Via de plattegrond worden we virtueel al rondgeleid door het voedselbos en worden de basisprincipes nogmaals benoemd.
Minimaal 0,5 ha groot, geen gebruik van mest of kunstmest, maar ecologisch beheer, wat er op neer komt dat je het beste niets kan doen. Natuurlijk is dat niet helemaal waar, maar vrijwel al het blad van de planten wordt op de bodem achtergelaten, het zogenaamde mulchen.  Alles in en rondom het huis is gericht op een duurzaam leven en werken. Het regenwater wordt opgevangen, er is een groen dak bovenop de carport waar geïnteresseerden even via een ladder een blik op kunnen werpen. Er zijn zonnepanelen op het dak en de warmtepomp zorgt voor verkoeling , maar ook voor de warmte in de winter. Wandelend door de tuinen staan we stil bij diverse planten zoals smeerwortel met een flink aantal geneeskrachtige werkingen, ook het lindeboomblad is kalkrijk en goed voor osteoporose. De permacultuurtuin is een ‘samentuin’ voor zes gezinnen uit de omgeving die de tuin ook mee onderhouden en ervan eten maar er ook met elkaar vieren. Er staan veel planten en struiken door elkaar, we zien hier geen strakke rijen met aardbeien of bonen. Dit is voor de ‘gemiddelde Groei & Bloeier’ een moeilijke kwestie om aan te wennen, maar er zijn ook aanwezigen die er door geïnspireerd raken.
Wat verderop laat John ons met enige trots zijn Pawpaw boom (Asima triloba) zien, waarin ook al duidelijk kleine vruchten zichtbaar zijn, welke later een tropisch zoete smaak produceren. Een mooie gele schermbloem wordt al snel tot dille of venkel gedoopt, maar het blijkt pastinaak te zijn. Twee grote heldere waterpoelen dienen als klimaatbuffer, vol met krabbenscheer en waterlelies; ook de kikkers ontbreken niet. Via een overstapje en een bomenrij aan de zijkant van het perceel komen we op de notenweide waar ook regelmatig de koeien van de buurman grazen. Aan de andere zijde van de weide ligt Tiny’s Sweet Forest met een grote variatie aan fruitbomen. De rondleiding eindigt weer achter het huis waar nog wat verfrissends klaar staat en de laatste vragen worden gesteld. John wordt bedankt voor zijn bevlogenheid in het promoten van voedselbossen met als belangrijkste doel het creëren van een grotere biodiversiteit.  Cees van Abeelen

Toffe Tuinenroute 1

We hebben als Groei & Bloei dit jaar voor het eerst actief meegewerkt aan de organisatie van de Toffe Tuinenroute. Als bestuur vinden we het niet zinvol om naast een goed bekende open tuinenroute nog een vergelijkbaar initiatief te nemen, we kunnen onze energie dan beter inzetten om een bijdrage te leveren aan het bestaande initiatief. In de voorbereiding heb ik zelf enkele tuinen bezocht. Het leuke hiervan is vooral dat die tuinen zo verschillend zijn. Iedereen is op zijn eigen manier bezig met het vergroenen van zijn omgeving en hoe meer tuinen je bezoekt hoe duidelijker het wordt dat dat op heel veel verschillende manieren kan. Het gaat er dan ook niet om elkaar de maat te nemen en te bepalen wat het beste is, maar om elkaar te stimuleren en op ideeën te brengen. In de praktijk blijkt dat prima te werken en de leukste gesprekken op te leveren.

Voor mij was het de eerste keer dat ik zelf meedeed aan de Toffe Tuinenroute en mijn tuin openstelde. Omdat ik in de afgelopen jaren wel bijna elk jaar een aantal tuinen bezocht dacht ik dat ik wel wist wat ik ongeveer kon verwachten. Maar zowel het aantal bezoekers als de gezelligheid overtrof mijn verwachtingen. Het was op zondag natuurlijk prachtig weer voor tuinbezoekers en al meteen om 11.00 uur liepen de eerste mensen de tuin binnen. Dat bleef zo tot 17.00 uur. Er waren veel echte tuinliefhebbers met kennis van tuinen en tuinieren, maar ook beginnende liefhebbers die vooral kwamen om ideeën op te doen en uiteraard ook gewoon nieuwsgierigen. Er is veel uitgewisseld over plantjes, water, inrichting etc. etc. Maar vooral is het een supergezellige dag waarin je veel gelijkgestemde mensen ontmoet. Een aanrader dus om ook een keer zelf mee te doen!  Kitty Kolen

Toffe Tuinenroute 2

In het weekend van 17 en 18 juni vond weer de Toffe Tuinenroute plaats in Tilburg en nu ook in Goirle. Groei & Bloei Tilburg e.o. was een van de organiserende partners. Ook mijn tuin was tijdens een van deze dagen opengesteld. Het terugkerend opentuinen-festijn begint steeds meer aan te slaan. Elke keer is het bezoekersaantal hoger en ik hoor ook van andere deelnemers positieve verhalen over de aantallen bezoekers. Het doel is niet alleen bezoekers in de gelegenheid te stellen om aardige tuinen te zien, maar ook probeert men te laten zien hoe gewerkt wordt aan het verhogen van biodiversiteit, het natuurvriendelijker maken van tuinen en hoe verstandiger om te gegaan met water en wateropslag.

Ik heb een tuin in een druk bewoond stukje Tilburg aan de Korvelseweg. Deze straat wordt geassocieerd met veel verkeer en dito lawaai. Men is dan ook positief verrast door de rust aan de achterkant van de straat, waar niet de auto’s, maar het groen van de bomen overheerst. Bezoekers vergelijken natuurlijk de tuinen die ze gezien hebben met elkaar en wat me opvalt is dat men altijd de diversiteit van de tuinen roemt. Klein en groot, bloemen, groentes, fruit, bomen, vijver, overal is het anders en zo krijgt men een mooi beeld van wat er allemaal kan, misschien ook in eigen tuin. Toffe Tuinenroute, wat mij betreft een initiatief om mee door te gaan.  Theo Cuijpers

Heerlijk weer was het, in ieder geval droog, en dat was al beter dan de dag ervoor. Rond half elf arriveerden we in Demen. Een heel karwei voor de chauffeur om met zo’n enorm gevaarte te manoeuvreren over de smalle dijken van de Maas. Maar, zoals we aan het einde van de dag konden constateren: die mensen kunnen wonderen verrichten met hun bus. Geweldig!
In Demen werden we ontvangen met koffie of thee, al naar believen. Na een welkomstwoordje van Martje van den Bosch, die samen met haar man Fridtjof Bremer deze tuin heeft opgezet, konden we gaan genieten van alle moois in deze 1,5 ha grote en biologisch beheerde tuin. Het was werkelijk prachtig om te zien hoe talloze (zo’n 20.000!) tulpen min of meer achteloos gedrapeerd waren tussen alle opkomende of bloeiende vaste planten. Een lust voor het oog, die kleurenpracht. Afijn: de foto’s spreken voor zich. Mocht je nog eens daar in de buurt komen: ga op bezoek. Zeker rond eind april. Maar ook in de zomer is het een tuin waar volop te genieten is van alle moois dat de natuur te bieden heeft. Na de goed verzorgde lunch (waarvan overigens niet iedereen gebruik maakte) reisden we om 12.45 uur af naar het Belmonte Arboretum in Wageningen.
Een heel andere tuin natuurlijk dan die in Demen, maar minstens zo indrukwekkend en uitnodigend. Dit arboretum is ontstaan uit een landgoed dat ligt op de Wageningse Berg, een stuwwal uit de ijstijd. Dat landgoed was vanaf het eind van de 19^e eeuw tot na de WO II in het bezit van een baron. Gehavend en al kwam het landgoed eind jaren 40 in het bezit van de Wageningen Universiteit die er een botanische tuin vestigde. En in die prachtige tuin, eigenlijk een stadspark van 11 ha groot, zijn overal sporen te zien van een rijke geschiedenis. Allerlei soorten bomen natuurlijk, rododendrons, rozen, struiken, heesters. Ook prachtige uitzichten over het dal van de Neder-Rijn maken een onuitwisbare indruk. En dan te denken dat die tuin vrij toegankelijk is voor iedereen die wil genieten van al dat moois. De gidsen zorgden bovendien voor een rondleiding die gelardeerd werd met leuke, grappige en interessante verhalen. Kortom: het was een uitstapje waarvan we met zijn allen hebben genoten. “Het smaakt naar meer”, zei één van de deelnemers na afloop. Waarvan akte!  Ton van den Boom.

“Eigenaar zijn van een voedselbos voelt soms als Adam en Eva in het Aardsparadijs”. Dat zijn woorden van John Vermeer, boerenzoon van huis uit, opgeleid in Wageningen, die zelf al een aantal jaren een voedselbos heeft in Haaren, samen met zijn vrouw Tiny.  In Cultureel Centrum Koningsoord de Schalm in Berkel-Enschot zijn 37 geïnteresseerde leden en niet- leden van Groei & Bloei bijeengekomen om zijn verhaal te horen.
Voedselbossen zijn populair, inmiddels zijn er in Nederland zo’n 220 initiatieven met een oppervlakte van 330 ha. Ook permacultuur, voornamelijk voor de moestuin is in opkomst, soms ook als buurt- of ontmoetingstuin. In een voedselbos vind je al gauw zo’n 30 à 40 voedselsoorten, zoals mispel, walnoot, tamme kastanje, abrikoos, perzik, appel, vijg en druif. Er zijn wel 120 soorten walnoten.
De kenmerken van een voedselbos zijn: een opbouw van zeven lagen, gericht op productie van voedsel met veel biodiversiteit, waarbij veel aandacht is voor de bodem. Ze zijn vaak groter dan een ½ hectare. John noemt ook nadrukkelijk “de vrienden van het bos”; ¾ van de productie is voor de eigenaar, maar ¼ deel gaat op door bezoek van vogels, insecten, muizen, slakken, waarvan de laatsten ook erg nuttig kunnen zijn omdat ze veel organische stoffen opruimen. De aanwezigen kijken vooral op van het feit dat 1 hectare mais slechts 1½ persoon kan voeden ten opzichte van 1 hectare voedselbos waar wel 8 tot 12 personen van kunnen eten. Niet iedereen heeft de mogelijkheid om een voedselbos te creëren, maar een eigen siertuin kun je ook al deels eetbaar maken. Op de quizvraag welke voedselsoorten inheems of uitheems zijn (vanaf de ijstijd) moeten we constateren dat de meeste uitheems zijn, maar vooral de grote biodiversiteit die hierdoor is ontstaan omarmen we graag.
In de buurt van Groesbeek ligt het voedselbos Ketelbroek. Daar wordt veel onderzoek gedaan versus het naastgelegen natuurgebied de Bruuk. Het voedselbos wint het qua biodiversiteit van het natuurgebied.
Er zijn inmiddels ook nieuwe concepten waar het voedselbos geïntegreerd is met bijvoorbeeld een zorgboerderij, buitenschoolse opvang of in de recreatiesector. In Brabant zijn veel voedselbossen te bezoeken zoals in Schijndel, St. Michielsgestel, Waspik, Berlicum en het dorp Zeeland. We sluiten de inspirerende avond om 21.00 uur af met de uitnodiging  om het voedselbos bij John Vermeer in Haaren in juni zelf te gaan bezoeken. Cees van Abeelen

De activiteitencommissie vroeg zich bij het samenstellen van het jaarprogramma af óf er misschien weer eens belangstelling zou zijn voor een praktische workshop. Toen de aanmeldingen voor de workshop Fruitbomen snoeien binnenliepen, hebben we besloten om niet één, maar twee groepen in januari te plannen en kwamen er zelfs nog mensen op de reservelijst!
Wim van de Sande legde ons in de werkloods -onder het genot van een kopje koffie met koek- uit welke specifieke methoden er zijn voor het snoeien van fruithout. Ook na uitleg over de te gebruiken gereedschappen en -niet te vergeten- het onderhoud daarvan werd het tijd om naar buiten te gaan!
Wist je trouwens dat je zowel de kruisbes als rode bes (Ribes) als leiplant op kunt kweken tot een pilaar? En dat wondafdekmiddellen averechts werken? En dat een snoeivlak goed moet kunnen afwateren? Er werden vele vragen op Wim afgevuurd; waarbij deze bomenkenner de antwoorden zó uit zijn mouw schudde!
De bomen eerst heel goed bestudeerd, om tot een plan van aanpak te komen.
Hoe wil je dat de boom er uiteindelijk uit komt te zien? Welke takken zijn, of worden gesteltak? Hoe gaat de boom reageren op de snoei? Denk van groot naar klein; ofwel grote takken eerst snoeien, daarna de kleinere. Omdat je een fruitboom slechts een maal in zijn bomenleven rigoureus mag snoeien, is het belangrijk om bij achterstallig onderhoud de snoei fasegewijs en verspreid over meerdere jaren uit te voeren én je plan vast te houden.
Kortom snoeien met beleid is nog best ingewikkeld, en -nét als zwemmen- niet uit een boekje, maar in de praktijk het beste te leren. De deelnemers van beide groepen waren enthousiast over de workshop en er werd om een herhaling of vervolg gevraagd. Wie weet gaat de activiteiten-commissie dat volgend jaar weer organiseren!
Arianne Verhoeven

Na uitstel door Corona kon dit jaar de winterwandeling gelukkig weer doorgaan. Er was veel animo van de leden om hieraan deel te nemen. We hebben jammer genoeg wat mensen moeten teleurstellen omdat de groep anders te groot zou zijn geworden.
Na een korte introductie van Niek en Varno, de twee gidsen van Goôlse Geheimen, vertrokken we om 10.30 vanaf Boerderij De Regte Heijden in Riel. De route liep onder meer door het Riels Laag, over de Regte Heide en door Landgoed de Hoevens. Ondertussen werd regelmatig gepauzeerd op een mooie plek voor een interessant verhaal door Niek of Varno. Zo werd er verteld over het ontstaan van de heide. Wisten jullie bijvoorbeeld dat vanaf het Riels Laag gezien het heidegebied zo’n vijf meter hoger ligt? Dat er bij het Riels Hoefke een uniek Mariagrotje is? Dat er op de heide een prachtige vogelkijkhut (Tapsmoer) staat met uitzicht op het Riels Laag? Ook het verhaal over de zeven grafheuvels was interessant. Zelfs voor de aanwezige Goirlenaren die hier regelmatig komen werden er nieuwe dingen verteld. We weten nu meer over het heidebeheer en de de fauna en flora op de heide; waar bepaalde namen vandaan komen uit verbasterd dialect, dat er eeuwenoude paden lopen waaruit wordt afgeleid dat dit gebied al heel lang gebruikt is en over het belang van dit mooie, unieke stuk natuur. Tijdens de wandeling door het bosgebied rondom de heide heeft Niek nog verteld over restanten uit WOII die in het bos te herkennen zijn.
Het was een hele interessante tocht waarbij we zeven kilometer hebben gewandeld. Na ongeveer twee uur waren we weer terug bij de boerderij waar de koffie klaar stond met zelfgebakken taart. Daar hadden we wel trek in! Af-gaande op de reacties van de deelnemers was het een zeer geslaagde wandeling, met een groot compliment aan de gidsen. Meer informatie over Goôlse Geheimen is te vinden op hun website: www.goolsegeheimen.nl
Thérèse Sparidaens